Er is één nijverheidstak die zo typisch Oedelems is, dat ze als het ware vergroeid is met de hele geschiedenis van het dorp. En nu nog in straat- en hoevenamen aanwezig is: Kleiputstraat, Steenoven, Potterie… Het gaat over het bakken van allerhande producten uit klei: zoals bakstenen, dakpannen, tegels, draineerbuizen, allerhande potterie enzoverder. Dit gebeurde in Oedelem al in de middeleeuwen, en zeer waarschijnlijk reeds vroeger.
Oedelem en klei
Vanaf omstreeks 1300 worden in de Brugse stadsrekeningen herhaaldelijk vermeldingen aangetroffen van aanzienlijke hoeveelheden stenen en daktegels die vanuit Oedelem werden geleverd, voor onder meer de hallen, het belfort, de H. Bloedkapel, de ‘cruuspoorte’ en nog veel meer. Ook in de Bourgondische tijd werden veel gebouwen te Brugge opgetrokken met bakstenen uit Oedelem, o.a. het Prinsenhof.
Op een aantal plaatsen in Oedelem vindt men nu nog sporen van kleidelvingen, waar steen-bakkerijen hebben gestaan. De laatste steenbakkerij werd in 1968 gesloten en dat was meteen het einde was van een eeuwenlange typisch-Oedelemse nijverheid.
Twee lokale keramiekateliers in conversatie
We vertrekken in de expo 'conversatie' vanuit onze roots, nl. die bedrijvigheid met klei. Deze keramiek-expo slaat dus de brug van het verleden naar het heden.
Conversatie tussen Perignem (Liesbeth Vandeweghe; foto links) en Atelier Arena (Ann-Sophie Ververken en Renaat Steurbaut; foto rechts)
Eerst en vooral met het keramiekatelier Perignem. Perignem was jarenlang, in de 2de helft van de 20ste eeuw, dé referentie van de keramische kunst in België. Als Beernemnaars beseffen we het niet altijd, maar het keramiekatelier Perignem zet sedert de oprichting in 1948 'Beernem' tot ver buiten onze provincie-en zelfs landsgrenzen op de kaart. Perignem lag aan de basis van de moderne Vlaamse keramiek die bloeide in de jaren '50 en '60. Ook nu nog is Perignem een plek waar keramiekkunst wordt gecreëerd. Weliswaar niet meer door kunstenares Elisabeth (Liesbet) Vandeweghe zelf, maar zij is wel nog coach van nieuw talent. Zo o.a. van keramisten Wouter Hoste en Harvey Bouterse. We zijn blij dat we Liesbeth hebben kunnen strikken om mee te werken aan de expo: ze laat ons kennis maken met de intussen iconische Perignem-werken.
Ook op een andere plaats in onze gemeente is er vandaag een grote verbondenheid en drukke bedrijvigheid met klei: nl. in Atelier Arena. De jonge keramisten Ann-Sophie Ververken en Renaat Steurbaut werken in hun Atelier Arena met oervormen waarop ze hun eigen visie op functie en esthetiek loslaten. Dit resulteert in functionele keramiek die de primaire functie overstijgt.
Op de expo 'conversatie' krijgen deze twee Beernemse keramiekateliers, Perignem en Atelier Arena, de ruimte om een conversatie met elkaar te voeren.
Over keramisten...
De gesprekken met en de bezoeken bij onze betrokken kunstenaars (Liesbeth en Renaat & An-Sophie) hebben me geleerd dat keramiekkunstenaars zowel de competenties van een artistiekeling als van een wetenschapper combineren. Keramisten: het zijn unieke wezens…want ze hebben die niet evidente combinatie in zich.
Met heel veel passie en geduld zoeken keramisten naar de juiste mix van soort klei, oventijd, warmte van de oven, aantal bakbeurten, soorten glazuren, soorten kleuren… Dat is een echte zoektocht, want er spelen heel wat chemische processen…
Het zoeken naar dat juiste samenspel, dat gebeurt niet zomaar. Die zoektocht wordt zeer analytisch aangepakt: dat proces verloopt volgens een schitterend staaltje ‘methodisch handelen’, waarbij de ateliers eigenlijk echte labo-settings zijn. Keramisten beschikken dus niet alleen over een creatief denkproces, maar ook over heel veel wetenschappelijk denkvermogen.
Conversatie en co-creatie
An-Sophie & Renaat en Liesbeth gingen de uitdaging aan om met elkaar in conversatie te gaan: in dialoog, letterlijk en figuurlijk, over en met jullie bestaand materiaal...
Maar, ze gingen nog een extra challenge aan… Ze gingen de voorbije maanden ook in conversatie over een co-creatie. Want jullie wilden ook samen iets tot stand brengen. En ze legden de lat nog hoger, want ze wilden hiervoor ook de brug met slaan met onze roots, met ons dorp : ze wilden samen-werken met Oelemse klei.
Ze gingen daarom naar Oedelem berg, gewapend met emmers en spades, op zoek naar de echte Oelemse klei. En daarmee hebben Perignem en Atelier Arena samen iets gecreëerd!
Keramiek-voorwerpen gemaakt met Oedelemse klei
in co-creatie tussen Perignem en Atelier Arena
De verschillende medewerkers aan de expo 'conversatie'
De expo bevat nog een extraatje: want de intergemeentelijke archeologische dienst Raakvlak heeft ook aardewerk (uit de Romeinse Tijd en Middeleeuwen), dat werd opgegraven in onze gemeente, toegevoegd aan de expo. Op die manier tonen we aan dat de keramische nijverheid in onze contreien van alle tijden is: van in de Romeinse tijd tot nu.
De betrokken keramisten hebben een keuze gemaakt uit hun werk. Om de ‘conversatie’ tussen het gekozen werk zo goed mogelijk tot zijn recht laten komen, werd door de cultuurdienst een prachtige decor-en standenopbouw gemaakt.
"Dankzij Perignem, Atelier Arena, Raakvlak en de cultuurdienst worden onze inwoners (en bezoekers) van Groot-Beernem in de zomer 2019 in het Schepenhuys Oedelem getrakteerd op een mooie tentoonstelling met keramische kunst, die geheel past in Oedelem met zijn rijke klei-geschiedenis. "
Praktische informatie over de expo
De gratis zomerexpo loopt in Het Schepenhuys van vrijdag 21 juni tot woensdag 28 augustus.
Openingsuren: maandag tot vrijdag (van 10-12u en 13u30-16u30)
En in juli en augustus ook op zaterdag, zon-en feestdagen (van 10u-15u).
