Als schepen van erfgoed wil ik me inzetten voor het behoud van kapelletjes. Jammer genoeg moeten we vaststellen dat dit bijzondere religieuze erfgoed onder druk staat en vaak in een mindere of soms slechte staat is.
Maar er is goed nieuws! We gaan van start met restauratiewerken aan de Oedelemse Govaertskapel als een eerste pilootproject voor het behoud van kapelletjes.
Dit pilootproject is mogelijk dankzij de inbreng van verschillende partners: de technische dienst en de dienst cultuur & erfgoed van de gemeente Beernem, de gemeentelijke Cultuur-en Erfgoedraad, de buurtbewoners, de Kerkfabriek St-Lambertus en de opleiding professionele bachelor bouwkunde van VIVES!
Ambities
In het Meerjarenplan 2020-2025 van de gemeente Beernem spreken we volgende ambitie uit: "We willen extra inzetten op ruraal erfgoed (bv. kapelletjes, trage wegen, houtig erfgoed…), vermits dit beeldbepalend is voor onze plattelandsgemeente.“
Zo willen we onder andere “het goede voorbeeld geven en het klein onroerend erfgoed in ons bezit onderhouden en restaureren (= actie 24.10.3)”. Tevens willen we onze inwoners “stimuleren en faciliteren om het onderhoud, de restauratie en het hergebruik van klein onroerend erfgoed in handen te nemen (= actie 24.10.4). Hiertoe willen we ook “nadenken over herbestemming (bv. kapel wordt ruilbib, trekkershut…)” van het klein onroerend erfgoed, en willen we tevens “draagvlak zoeken bij buurtbewoners en bijvoorbeeld een soort peterschap stimuleren voor klein onroerend erfgoed”.
Op vlak van ‘een beleid m.b.t. het behoud van kapelletjes’ moeten we niet helemaal van ‘nul’ beginnen. We beschikken immers over een goede inventaris van onze kapellen (zie DAVELOOSE B., Kapelletjes te Groot-Beernem, Klein historisch erfgoed als uitdrukking van religieuze volkscultuur. Inventaris, 2001, p. 45-49 (onuitgegeven licentiaatsverhandeling)).
Deze inventaris, die weliswaar dateert van 2001, geeft een goede bouwkundige beschrijving (die uiteraard wat achterhaald kan zijn na bijna 20 jaar), geeft ook aan wie de eigenaar is en vertelt ook de geschiedenis van deze kapel.
In samenspel met de Cultuur-en Erfgoedraad
Op vraag van het schepencollege formuleerde de Cultuur-en Erfgoedraad in november 2019 een advies over de toekomstige aanpak van de ‘toegankelijke’ kapellen. De eerste vaststelling is dat van de 17 toegankelijke kapellen in onze gemeente, er geen enkele in het bezit is van de gemeente zelf.
De Cultuur-en Erfgoedraad heeft in zijn advies ook rekening gehouden met deze context. Het advies bevat onder andere volgende elementen: uitnodigen eigenaars en verzorgers, plaatsen van een historisch en omgevingsinformatiebord bij elke kapel, restauratie-onderzoek doen, peterschap uitwerken…
Aan de slag met ‘de Govaertskapel’
Van ambitie naar actie… Een eerste actie wordt ondernomen!
De Govaertskapel wordt als pilootproject uitgekozen en dit om meerdere redenen: enerzijds omdat er bij de omwonenden heel wat betrokkenheid is maar ook bezorgdheid over de toekomst van deze kapel. Anderzijds omdat deze kapel in eigendom is bij een actor waarmee de gemeente Beernem een goed partnership heeft opgebouwd, nl. de Kerkfabriek St-Lambertus Oedelem.
Er staan op korte termijn 3 zaken te gebeuren:
1. opmaak beschrijving / studie over uit te voeren werken
Twee studenten bouwkunde (van hogeschool VIVES campus Oostende), Gabor Dierickx en Olivier Dewulf, maken voor hun bachelorproef en eindstage een (restauratie-)studie over de Govaertskapel (en omliggende site, o.a. de ommegang). Op het einde van hun stage (begin april) zullen ze gedurende 2 weken renovatiewerken leiden i.s.m. de technische dienst van Beernem. Niet alle restauratiewerken zullen in deze stageperiode kunnen gefinaliseerd worden, maar we hopen uiteraard de meest prioritaire werken uitgevoerd te hebben.
2. regeling tussen Kerkfabriek St-Lambertus & gemeente Beernem
De site is eigendom van de kerkfabriek St-Lambertus. Er is een goede samenwerking tussen gemeente Beernem en de Kerkfabriek St-Lambertus. Ook in dat dossier is er de intentie om tot een goede samenwerking te komen in functie van een goed toekomstig beheer van deze site. De komende weken (maanden) worden hierover afspraken gemaakt.
3. overleg met en participatie van de buurtbewoners
Het is belangrijk voor het gemeentebestuur dat er bij de omwonenden draagvlak wordt gecreëerd. Het zou immers jammer zijn om een kapel (en de omliggende site) op te knappen, en dan te moeten vaststellen dat er ofwel niemand wakker van ligt, ofwel dat de omwonenden eigenlijk iets anders voor ogen hadden…
We willen daarom over verschillende zaken in overleg gaan met de buurtbewoners: o.a.
suggesties, knelpunten, noden…
mogelijke toekomstige (her-)(neven-)bestemming
in een later stadium: afspraken maken over beheer (wie doet wat) en bevoegdheden
Een eerste stap wordt hierin gezet op dinsdagavond 11 februari 2020 op een info-avond voor de buurtbewoners.
Meer informatie over de Govaertskapel
De Govaertskapel:
is te vinden op het einde van een lange toegangswegel; vanuit de Beekstraat niet zichtbaar
werd gebouwd in 1884 in opdracht van de familie Govaert, notaris te Jabbeke.
is gebouwd in neogotische stijl
de ommegang rond de kapel werd (vermoedelijk pas) rond de Tweede Wereldoorlog toegevoegd
de Govaertskapel wordt ook wel eens de “Bedevaartskapel” genoemd
het is een genezingskapel toegewijd aan Maria
in de kapel is dan ook een beeld van de gekroonde Maria te zien
rondom de kapel zijn er zeven kleine ommegangkapellen gebouwd die elk één van de Zeven Smarten van Maria vertegenwoordigen.
aan het begin van de Eerste Wereldoorlog werden heel wat processies georganiseerd. De kapel werd toen haast dagelijks bezocht door de bevolking van Oedelem die in angst en onzekerheid leefde. Een ware oorlogsdevotie kwam toen op gang.
de kapel werd in 1951 samen met de aanpalende weg en bos- en bouwland geschonken aan de kerkfabriek Sint-Lambertus onder een aantal voorwaarden.
